Një raport i ri i publikuar të hënën paralajmëroi se progresi për të drejtat e njeriut në Afganistan gjatë dy dekadave të fundit është në rrezik të zhduket pas marrjes nën kontroll të vendit nga talebanët më shumë se një muaj më parë.
Lëvizja islamike nuk po humbet kohë për “çmontimin e vazhdueshëm” të progresit, thanë Amnesty International, Federata Ndërkombëtare për të Drejtat e Njeriut (FIDH) dhe Organizata Botërore Kundër Torturës (OMCT) në një raport që dokumenton shtypjen në masë të gjerë për të cilën akuzohen talebanët.
Në kundërshtim me premtimet e përsëritura publike të talebanëve se ata do të respektojnë të drejtat e të gjithë afganëve, raporti detajoi abuzime “të panumërta”, duke vënë në dukje se kufizime janë vendosur edhe për gratë, lirinë e shprehjes dhe shoqërinë civile.
“Në pak më shumë se pesë javë që nga marrja e kontrollit mbi Afganistanin, talebanët kanë demonstruar qartë se nuk janë seriozë në mbrojtjen ose respektimin e të drejtave të njeriut. Ne kemi parë tashmë një valë shkeljesh, që nga sulmet hakmarrëse dhe kufizimet ndaj grave, deri në goditjen e protestave, mediave dhe shoqërisë civile”, tha Dinushika Dissanayake, zëvendës drejtore e Amnesty International për Azinë Jugore.
Raporti pretendon se sulmet ndaj mbrojtësve të të drejtave të njeriut janë raportuar “pothuajse çdo ditë” që nga 15 gushti, ditën kur talebanët marshuan në kryeqytetin afgan, Kabul, dhe vendosën kontrollin e tyre mbi pothuajse të gjithë vendin.
“Talebanët po kërkojnë derë më derë për mbrojtësit e të drejtave të njeriut, duke detyruar shumë të fshihen”, thuhej në raport.
Gjetjet “ka të ngjarë të përfaqësojnë vetëm një moment” të asaj që po ndodh në Afganistan, tha raporti, duke cituar klimën mbizotëruese të frikës, mungesën e lidhjes me celularin në shumë zona dhe ndërprerjet e internetit të zbatuara nga talebanët.
“Komuniteti ndërkombëtar duhet të respektojë angazhimet e tij morale dhe politike dhe të mos i braktisë njerëzit që i kanë kushtuar jetën e tyre mbrojtjes së të drejtave të njeriut, barazisë gjinore, sundimit të ligjit dhe lirive demokratike në vendin e tyre, por t’i mbrojë ata me çdo kusht”, tha Delphine Reculeau, drejtoreshë programi në OMCT.
Zyrtarët talebanë nuk kanë komentuar menjëherë mbi akuzat.
Të hënën, zëdhënësi i talebanëve Zabihullah Mujahid konfirmoi se ata kishin mbyllur Ministrinë e Çështjeve të Grave të qeverisë dhe e zëvendësuan atë me një ministri që synonte promovimin e moralit dhe parandalimin e keqbërjes.
Punonjësit e Programit të Fuqizimit Ekonomik të Grave dhe Zhvillimit Rural, i financuar me 100 milionë dollarë nga Banka Botërore, u shoqëruan jashtë ndërtesës të shtunën si pjesë e ndryshimit, sipas anëtarit të stafit të programit Sharif Akhtar, i cili ishte në mesin e atyre që u dëbuan.
Në Twitter, Agjencia Shtetërore Bakhtar News citoi Mujahidin të ketë thënë se stafi femër i ministrisë do të vendoset në departamente të tjera qeveritare.
“Tani, po bëhen përpjekje për të krijuar një organizatë moderne në të cilën prezantohen dhe arrihen të drejtat islame të grave”, këmbënguli ai.
Mujahid mohoi pretendimet se vajzat do të ndaloheshin nga shkollat e mesme. Ai tha se ndërsa djemtë kanë rifilluar arsimin, po bëhen aranzhime për një sistem të veçantë transporti për nxënëset femra, mes rregullave të tjera, në mënyrë që ato të kthehen në shkolla në një mjedis të sigurt.
Mohimi erdhi vetëm disa ditë pasi Ministria e Arsimit e talebanëve udhëzoi studentët dhe mësuesit meshkuj nga klasa e 6-të deri në shkollën e mesme që të rifillonin mësimin të shtunën e kaluar. Direktiva nuk i përmendi studentet femra, duke nxitur shqetësimin se vajzat sërish nuk do të lejohen të arsimohen.
Talebanët ua kishin ndaluar grave të largoheshin nga shtëpia pa një të afërm mashkull dhe vajzave të shkonin në shkolla, kur ishin në pushtet nga viti 1996 deri në 2001.
Talebanët gjithashtu kanë shpërndarë Komisionin zyrtar të Pavarur të të Drejtave të Njeriut në Afganistan (AIHRC), duke thënë se një hetim ka filluar gjithashtu në lidhje me akuzat për korrupsion kundër anëtarëve të komisionit.
Ky veprim erdhi një ditë pasi AIHRC i kërkoi talebanëve në një deklaratë të respektonin të drejtat e njeriut dhe pavarësinë e këtij institucioni mbikëqyrës, si dhe stafit të tij.
Talebanët u kanë thënë gjithashtu grave punonjëseve në qeverinë e qytetit të Kabulit që të qëndrojnë në shtëpi, me punë të lejuar vetëm për ato që nuk mund të zëvendësohen nga burrat.
“Kritika të njëanshme”
Shtetet e Bashkuara dhe vendet e tjera kanë kërkuar që kontrolli i vendit nga talebanët të përfshijë një qeveri gjithëpërfshirëse, respektimin e të drejtave të njeriut dhe heqjen dorë nga rikthimi i regjimit të tyre të ashpër islamik, për të shmangur izolimin ndërkombëtar.
Mujahid i kërkoi komunitetit ndërkombëtar të hënën të njohë qeverinë e re talebane dhe të ndalojë kritikat “e njëanshme” të gjendjes së të drejtave të njeriut në Kabul.
“Përderisa ne nuk na njohin, dhe vazhdojnë kritikat (për shkelje të të drejtave), ne mendojmë se është një qasje e njëanshme. Do të ishte mirë që ata të na trajtojnë me përgjegjësi dhe të njohin qeverinë tonë aktuale si një administratë të përgjegjshme”, tha ai për kanalin privat afgan të lajmeve TOLO.
“Më pas, ata mund t’i ndajnë shqetësimet e tyre në mënyrë të ligjshme me ne, dhe ne do t’i trajtojmë shqetësimet e tyre”, tha zëdhënësi taleban./voa
