Gazeta britanike “The Guardian” ka publikuar të dielën e 8 janarit një editorial me pikëpamjen e saj për situatën në Ballkanin Perëndimor.
Në fillim të dhjetorit, zyrtarët e Bashkimit Evropian u nisën drejt Shqipërisë për të shënuar një pikë simbolike
Samiti i fundit BE-Ballkani Perëndimor, i mbajtur në Tiranë, ishte i pari që u mbajt në një rajon, popullsitë e të cilit kryesisht dëshirojnë t’i përkasin klubit të Brukselit, por kanë filluar të dyshojnë se do t’i përkasin ndonjëherë, shkruan “The Guardian”.
Gjesti – së bashku me masat konkrete si përfshirja në programin Erasmus të BE-së – shkoi mirë.
“Gjërat po ndryshojnë”, vuri në dukje kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, në përfundim të samitit, ndërsa liderët e tjerë përshëndetën “një mentalitet të ri”.
Disa javë më vonë, Bosnjë-Hercegovinës iu dha statusi i vendit kandidat për t’u anëtarësuar në BE.
Muzika e re e humorit nuk është e vështirë të shpjegohet.
Ndërsa lodhja nga zgjerimi i BE-së u vendos gjatë viteve të fundit, Ballkani Perëndimor – dhe tensionet e tij në dukje të pazgjidhshme e të pazgjidhura – ranë shumë poshtë listës së shqetësimeve gjeopolitike të Evropës.
Por lufta në Ukrainë i ka përqendruar vëmendjet në Bruksel, pasi Rusia kërkon të zgjerojë ndikimin e saj në rajon në kurriz të BE-së dhe NATO-s dhe përdor paqëndrueshmërinë politike në avantazhin e saj.
Ky fokus i ripërtërirë perëndimor është shumë i nevojshëm, por, duke pasur parasysh një kontekst të errët, kërkohet më shumë se fjalë të ngrohta.
Muajin e kaluar, mosmarrëveshjet lokale çuan në ngritjen e barrikadave për një kohë të shkurtër në pjesën më veriore të Kosovës, e cila është kryesisht serbe etnike.
Marrëdhëniet midis Prishtinës dhe Beogradit – e cila gëzon mbështetjen entuziaste të Kremlinit dhe refuzon të njohë pavarësinë e Kosovës – duken më keq se në çdo moment gjatë 20 viteve të fundit.
Kapaciteti i BE-së për të ndërmjetësuar është i ndërlikuar nga varësia e Serbisë për gazin rus dhe refuzimi i Beogradit për të vendosur sanksione ndaj Moskës.
Por nëse marrëveshja e Brukselit e vitit 2013 nuk zbatohet përfundimisht këtë vit – që lidh autonominë politike për serbët e Kosovës me një normalizim të marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve – rreziku i konfliktit të afërt është real.
Po të ndodhte kjo, pasojat më të gjera do të ishin serioze, jo më pak në aspektin e një krize të re refugjatësh.
Në Bosnjë dhe Hercegovinë, situata është gjithashtu e zymtë.
Moska i jep mbështetje bujare agjendës secesioniste të liderit nacionalist serb të Bosnjës, Milorad Dodik.
Në të njëjtën kohë, Kremlin-i kultivon nacionalistët kroatë të Bosnjës, të cilët janë po aq të vendosur për të rrënjosur dhe thelluar ndarjet etnike të sanksionuara në kushtetutën e Dejtonit të vendit.
Përfaqësuesi i lartë gjerman i emëruar për të mbikëqyrur atë kushtetutë, Christian Schmidt, duket se bashkëpunon me këtë agjendë, duke ndryshuar në mënyrë të diskutueshme ligjet zgjedhore pas mbylljes së votimeve kombëtare në tetor.
Kjo është marrë si një shenjë nga shumë boshnjakë se Perëndimi ka hequr dorë nga ideja që vendi do të bëhet ndonjëherë një demokraci normale dhe e unifikuar.
Ndërkohë, në Maqedoninë e Veriut, Malin e Zi dhe Shqipërinë, samiti relativisht optimist i Tiranës pasoi një periudhë zhgënjimi në rritje, ndërsa negociatat për anëtarësimin në BE ngecnin.
Duke pasur parasysh aksionet gjeopolitike dhe ndikimin në rritje të investimeve kineze në rajon, BE-ja duhet të përmirësojë lojën e saj.
Suksesi i partive anti-emigracion, islamofobike në vende të tilla si Franca dhe Holanda do të thotë se zgjerimi në lindje është jorealist për të ardhmen e parashikueshme.
Në Serbi, mbështetja popullore për anëtarësim ka rënë nën 50 për qind, pasi Beogradi refuzon të marrë pjesë në sanksionet evropiane ndaj Rusisë.
Por BE-ja ende mund të ushtrojë ndikim, si dhe të bëjë gjënë e duhur duke i kthyer vitet e neglizhencës.
Pas anëtarësimit, duhet të ofrohet shumë më tepër në drejtim të ndihmës ekonomike për ndryshimin e lojës dhe akses më të madh në tregun e BE-së.
Në këmbim të përparimit në çështje të tilla si korrupsioni, sundimi i ligjit dhe fjala e lirë, një qasje vërtet e angazhuar mund të gjenerojë vullnetin e mirë të nevojshëm për të zbutur tensionet rajonale dhe për të mbështetur vlerat demokratike.
Alternativa e papëlqyeshme është lejimi i një rajoni jetik strategjik që të shikojë nga Lindja po aq sa Perëndimi, duke fuqizuar forcat joliberale etno-nacionaliste dhe duke avancuar agjendën e Kremlin-it në oborrin e pasmë të Evropës.
