“Do të flasim për territore. Do të flasim për qendra energjetike.”
Kështu u shpreh Donald Trump në bordin e Air Force One kur njoftoi telefonatën e tij me Vladimir Putin, e cila pritet të zhvillohet sot. Një telefonatë jashtëzakonisht e rëndësishme, në një moment kur propozimi për një armëpushim 30-ditor nga Kievi dhe Uashingtoni mbetet ende mbi tavolinë, duke pritur një përgjigje nga Kremlini, i cili deri më tani ka vënë një sërë kushtesh për një tërheqje të mundshme.
Nuk dihet paraprakisht se çfarë do të diskutojnë Putin dhe Trump, por duke u bazuar në fjalët e presidentit amerikan – i cili përmendi gjithashtu bisedime mbi “ndarjen e aseteve” – disa vëzhgues mendojnë se centrali bërthamor i Zaporizhzhias mund të jetë një nga temat kryesore të diskutimit.
Ky central, më i madhi në Evropë, ka qenë një burim i madh shqetësimi për shkak të afërsisë së tij me vijën e frontit dhe bombardimeve të rrezikshme, për të cilat Moska dhe Kievi akuzojnë njëri-tjetrin. Centrali ndodhet në jug të Ukrainës, por është nën kontrollin e trupave ruse që nga javët e para të agresionit ushtarak të urdhëruar nga Kremlini tre vjet më parë. Që nga shtatori 2022, ai nuk furnizon më me energji elektrike.
Ukraina kërkon rikthimin e tij, por regjimi i Putinit insiston se e gjithë oblastja e Zaporizhzhias, së bashku me Donetskun, Luhanskun dhe Khersonin, i përkasin Rusisë, duke u mbështetur në një referendum farsë.
Territoret e pushtuara ruse – pika kyçe e bisedimeve
E ardhmja e territoreve ukrainase të pushtuara nga Rusia mund të jetë një nga pikat kryesore të diskutimit midis Putin dhe Trump. Diskutimi mund të shkojë në dy drejtime:
1. Një marrëveshje e mundshme paqeje, duke negociuar mbi territorin.
2. Një marrëveshje për të ngrirë frontin aktual, duke përcaktuar një “vijë kontakti” në zonat e kontestuara.
Në këtë rast, çështja kryesore do të jetë përcaktimi i saktë i kësaj vije, veçanërisht në qytetet ku luftimet vazhdojnë. Një tjetër çështje e rëndësishme është kundërshtimi i Putinit ndaj anëtarësimit të Ukrainës në NATO. Kievi kërkon garanci sigurie, por nuk ka mbështetjen e plotë të Trumpit për këtë objektiv. Nga ana tjetër, Franca dhe Britania e Madhe po ushtrojnë presion për dërgimin e trupave në Ukrainë, me argumentin se kjo do të ndihmonte në zbatimin e armëpushimit.
Moska, megjithatë, e kundërshton fuqishëm çdo prani ushtarake të NATO-s në Ukrainë dhe është e gatshme të pranojë vetëm “vëzhgues të çarmatosur”.
Putini gjithashtu kërkon një ndalim të furnizimit me armë amerikane për Kievin gjatë një armëpushimi të mundshëm, duke e parë këtë si një përfitim strategjik për Rusinë.
Rajoni i Kurskut – një tjetër front i nxehtë
Një tjetër çështje kyçe në këtë konflikt është rajoni Kursk në Rusi, ku forcat ukrainase po përballen me vështirësi të mëdha. Mendohet se tani kontrollojnë më pak se një të dhjetën e 1,300 km² që kishin rimarrë gjatë një ofensive të befasishme në gushtin e kaluar.
Putin kërkon të sigurohet që Kievi të mos përdorë territoret ruse si “elemente shkëmbimi” në negociata dhe ka deklaruar se ushtarët ukrainas duhet të dorëzohen. Për momentin, duket se Rusia po përpiqet të shfrytëzojë sa më shumë momentin e saj strategjik, ndërsa trupat e saj vazhdojnë të avancojnë në disa fronte kyçe.
