Nga Nagham Zbeedat, Haaretz
Në cepin e shkatërruar jugor të Rripit të Gazës, Um Balsam qëndron brenda një tendë të sajuar me çadra plastike e batanije të grisura, mes dy zgjedhjeve të pamundura: ta dërgojë djalin e saj 15-vjeçar në një nga pikat kaotike të ndarjes së ndihmave, ku qindra janë vrarë, ose t’i lërë fëmijët që të vuajnë nga uria.
Nëna e gjashtë fëmijëve rreth të 30-ave, ish‑banore e Khan Yunis, u shpërngul në zonën bregdetare Al-Mawasi pasi forcat izraelite depërtuan thellë në jug.
Burri i saj u vra në fillim të luftës, duke e lënë vetëm për familjen. Tani, me ushqim të rrallë dhe para pothuajse të humbura, ajo gjendet në realitetin ku mbijetesa varet jo vetëm nga ajo çfarë arrin në Gaza, por edhe nga kush e merr e para.
Arritja te ndihmat nuk është e vetmja sfidë. Për muaj me radhë, banorët kanë treguar se plaçkitësit ndërpresin dhe vjedhin ndihmat humanitare, duke i shitur me çmime të fryra që shumëkush nuk i përballon.
Shpesh janë të armatosur; disa kanë organizim bandash, të tjerë janë civilë që “kanë humbur busullën morale”.
“Disa njerëz mbeten të uritur ndërsa të tjerë vjedhin dhe shesin ndihmat”, tha Um Balsam për Haaretz. “Për Zotin, po vuajmë për pak miell, ndërsa ka njerëz që e vjedhin dhe e shesin”.
Zëri i saj dridhet nga zemërimi e lodhja ndërsa përshkruan se si gratë – posaçërisht nënat e vetme dhe vejat si ajo – janë pothuajse të padukshme në skenat e shpërndarjes së ndihmave.
“Ne nuk mund të arrijmë atje. Është shumë e dhunshme, shumë kaotike dhe shumë e rrezikshme. Vetëm të fortët ose ata që kanë lidhje e marrin ndihmën”.
Ndërsa autokolonat e ndihmave shpesh sulmohen apo plaçkiten, ajo që duhet të kishte qenë një linjë jete kundër krizës humanitare është kthyer në burim tjetër rreziku dhe pabarazie.
Më 26 korrik, IDF-ja njoftoi se do të krijonte “korridore humanitare” dhe do të lejonte shpërndarje ajrore në Gaza.
Megjithatë, punonjësit e ndihmave thonë se realiteti i urisë në Gaza ka ndryshuar pak.
“Ka pak më shumë ushqim, por është pikë në oqean”, tha zëdhënësi i UNICEF-it, Ricardo Pires për Haaretz. “Nuk futen shumë kamionë, dhe ajo që futet shpërndahet nga të tjerët”.
Për shumë si Um Balsam, pyetja nuk është më ‘kur do të arrijë ndihma?’ por ‘a do të vidhet para se të arrijë tek ne?’ dhe ‘a jemi të gatshëm të rrezikojmë jetët tona për një racion?’
Përveç betejës së përditshme për të ushqyer familjen, ajo kujdeset për vajzën e saj 3-vjeçare, Balsam, që vuan nga një sëmundje e zemrës.
Përpara luftës, vajza merrte trajtim në Sheba pranë Tel Aviv-it. Por që nga tetori, të gjitha kërkesat e Um Balsam për evakuim janë refuzuar.
Mungesa e medikamenteve dhe pajisjeve mjekësore e lanë pa trajtim.
Um Balsam përpiqet ta ngushëllojë me ëmbëlsira, qumësht ose çdo gjë që kërkon, por shpesh dështon.
“Më e vështira për një nënë është kur fëmija qan nga uri dhe ti duhet t’i thuash: Pi ujë e fli”, thotë ajo.
“Më vdekjeprurës se bombat dhe plumbat”
Për shkak të moslehtësisë për të lënë vajzën vetëm, ajo i dërgon fëmijët e tjerë të kujdesen për të, ndërsa ajo ecën për orë të tëra në kërkim të ushqimit të përballueshëm.
Një nga rrugëtimet i rrezikoi jetën. Kur GHF-ja, e mbështetur nga SHBA-të dhe Izraeli, shpalli një ditë të posaçme për gra dhe fëmijë në një vend, Um Balsam shkoi të merrte qumësht për Balsam-in.
Turma ishte e madhe dhe rezultati fatal.
“Skenat aty ishin si nga një film aksioni. Fëmijë që bërtisnin, trupa të pajetë në tokë”, kujton ajo. “Falënderoj Zotin që dola gjallë, edhe pse pa asnjë send”.
Pas asaj përvoje, ajo vendosi të mos kthehet dhe të mos rrezikojë fëmijët.
“Është poshtëruese”, thotë ajo. “Ndihma është e drejtë bazike, jo dhuratë”.
Duke folur për plaçkitësit dhe thellimin e vuajtjeve për shkak të vjedhjes së ndihmave, Um Balsam është e sigurt: “është më vdekjeprurës se bombat dhe plumbat”.
Në Gaza, shumica e banorëve janë tepër të frikësuar ose të paaftë për të arritur tek kamionët e ndihmave.
Shumë burra dhe të rinj hidhen mbi to dhe marrin sa munden për të mbajtur shtëpitë dhe tendat e tyre.
Pamje të tilla janë regjistruar nga vendet e GHF-së nga Anthony Aguilar, kontraktori amerikan që i ndau videot me Haaretz dhe mediat e tjera.
“Vjedhja është haram, dhe asgjë nuk e justifikon”, thotë Um Balsam. “Por shumë nga ata që vjedhin nuk kanë asnjë copë bukë për familjen, kështu që përfundojnë duke vjedhur”.
Megjithatë, jo të gjithë hajdutët janë të varfër.
“Tregtarë të luftës nuk ndjekin asnjë zot apo fe”, thotë ajo me hidhërim. “Vjedhin ushqim jo se e duan për vete, por për ta shitur atë neve, me para që nuk i kemi”.
“Është loja e urisë. Saktësisht ajo”
Historia e Um Balsam është vetëm një nga shumë të Gazës, ku mbijetesë tani varet jo vetëm nga shmangia e bombave por edhe nga navigimi në urinë, dhimbje dhe dilema morale të papërfytyrueshme për shumicën.
Në qytetin e Gazës, 22-vjeçari Hadi mban një peshë të ndryshme por po aq të rëndë.
Pasi humbi babain para luftës, ai u bë furnizuesi i vetëm për nënën dhe motrat e tij.
Hadi ulet në rrënojat e shtëpisë së tij në Gaza City.
Jehona e një tjetër shpërndarjeje ajrore dëgjohet mbi Gaza veriore përmes telefonit.
Por ndryshe nga mijëra që vrapojnë drejt çdo pakoje shprese, Hadi nuk lëviz. Ai nuk ndjek më ushqimin.
“Kam qenë në shumë raste”, thotë ai. “Por është një rrezik që nuk e pranoj më”.
Pas shumë muajsh luftë, humbje dhe urie, Hadi mban më shumë se peshën fizike të mbijetesës.
Ai përjeton barrën emocionale të kujdesit për nënën dhe motrat pas vdekjes së babait.
“Ndonjëherë dua të vdes, që dhimbja të lehtësohet”, pranon ai, “por nuk mund ta lë nënën dhe motrat vetëm në këtë jetë”.
Dëshira e tij e vetme tani është qetësia dhe paqja, brenda dhe jashtë tij.
Por as qielli nuk e lejon atë. Shpërndarjet ajrore ndezin kaos, thotë ai.
“Thyrje, rrahje, vrasje – skenë nga një vrasje. Është loja e urisë. Saktësisht ajo”.
“Nëntëdhjetë për qind, nëse jo më shumë, të atyre që vjedhin nuk e bëjnë për nevojë”, thotë ai prerazi. “Shkojnë për sendet me çmim të lartë. Kontrollojnë kutitë e ndihmave dhe marrin sheqer, vaj për gatim, hurma, tahini dhe pastë domatesh – artikuj me çmim të lartë – dhe lënë lentet, qofte dhe kanaçe që nuk vlejnë shumë”.
“Nëse dikush me të vërtetë do të kishte nevojë, do të merrte kutinë e tërë. Por këta njerëz nuk e bëjnë”.
Ka edhe përjashtime – ata që marrin një qese mielli apo një karton ushqimesh dhe nisen për shtëpi për të shmangur dhunën.
“Ata janë me fat”, thotë ai. “Të pafat? Janë në gjunjë duke gërmuar miellin nga dheu, sepse hajdutët i çajnë çantat për pjesët me vlerë”.
Hadi nuk heziton kur pyetet si ndjehet për plaçkitësit: “Janë tradhtarë. Dhe sipas ligjit, fesë dhe zakonit, meritojnë ndëshkim. Por askush nuk guxon t’i përballë”.
Nuk janë vetëm individë në terren.
“Edhe shoferët e kamionëve vjedhin”, thotë ai. “Vetëm pak ditë më parë, po ecja me disa shokë dhe ndaluam pranë një shtëpie në zonë të kuqe – një nga ato zona që nuk lejohen. Njësia Sahm [një skuadër sigurie e Hamas-it për rendin në Gaza] ndaluan kamionët e ndihmave që ishin tashmë plaçkitur dhe i detyruan shoferët të tregonin ç’kishin fshehur. Një djalë u kap me 100 kuti halva në kabinën e kamionit. Çdo kuti kushton 170 shekel”.
Megjithatë, Hadi bën dallimin mes atyre që vjedhin për të ngrënë dhe atyre që përfitojnë.
“Kur ndihmat mungojnë për muaj të tërë dhe më pas lejohen të futen me pikatore, nën mbikëqyrje nga ajri, kinse për të shmangur vjedhjen nga Hamasi – kjo u jep hajdutëve justifikimin ideal. Vetë po krijon tregun e grabitjes”.
Ai shpreson që ndihma të vijohet të lejohet përmes pikave tokësore rregullisht, sepse, sipas tij, “nëse futen mjaftueshëm kamionë për një muaj pa ndërprerje, çmimet do të ulen”.
