“Vendet e BE-së kanë pesë vjet kohë për t’u përgatitur për luftë”, thuhet në planin ushtarak që, sipas Politicos , Komisioni Evropian do ta paraqesë gjatë ditës sot.
“Deri në vitin 2030, Evropa ka nevojë për një qëndrim mbrojtës mjaftueshëm të fortë për të penguar në mënyrë të besueshme kundërshtarët e saj dhe për t’iu përgjigjur çdo sulmi.”
Plani zyrtar i veprimit u prezantua të mërkurën, më 15 tetor, gjatë takimit të Ministrave Evropianë të Mbrojtjes dhe pritet të diskutohet në kuadrin e Këshillit Evropian të javës së ardhshme.
Komisioni vendos një objektiv që 40% e blerjeve të pajisjeve të bëhen bashkërisht deri në vitin 2027 (nga më pak se 20% sot), me këtë tregues që rritet në 55% në vitin 2028 dhe 60% në vitin 2030, duke u dhënë përparësi kompanive evropiane dhe ukrainase.
Çfarë përfshin plani?
“Udhërrëfyesi i Gatishmërisë së Mbrojtjes”, siç është paraqitur nga Politico, identifikon nëntë fusha kritike në të cilat duhet të forcohen aftësitë e BE-së: mbrojtja ajrore dhe raketore, lëvizshmëria ushtarake, artileria, municionet, Inteligjenca Artificiale dhe mbrojtja kibernetike, dronët dhe anti-dronët, operacionet tokësore dhe detare, si dhe mbështetja logjistike.
Për zbatim, Komisioni synon të shfrytëzojë Programin Evropian të Industrisë së Mbrojtjes (EDIP) për të rritur prodhimin dhe prokurimin e përbashkët, ndërkohë që kërkon që Shtetet Anëtare të fillojnë të përdorin kreditë SAFE prej 150 miliardë eurosh që nga tremujori i parë i vitit 2026.
Katër veprat emblematike
• Vëzhgimi i Krahut Lindor: një pamje gjithëpërfshirëse e situatës që përfshin sistemet e mbrojtjes tokësore, mbrojtjen kundër dronëve dhe mbrojtjen ajrore.
• Muri evropian kundër dronëve: mbrojtja e kufijve lindorë nga sulmet e UAV-ve.
• Mburoja Ajrore Evropiane: mbrojtje ajrore shumështresore plotësisht e ndërveprueshme me C2 të NATO-s.
• Mburoja Hapësinore Evropiane e Mbrojtjes: mbrojtja e infrastrukturës kritike hapësinore dhe shërbimeve satelitore.
Faza e parë e murit kundër dronëve duhet të përfundojë deri në fund të vitit 2026 dhe të jetë plotësisht funksionale dhe e integruar në një rrjet zbulimi deri në fund të vitit 2027.
Qëllimi është që Observatori i Anës Lindore të jetë funksional deri në fund të vitit 2028. Të gjitha projektet e mëdha, në të gjitha fushat prioritare, duhet të fillojnë brenda gjysmës së parë të vitit 2026.
Iniciativa dhe “piketa” të tjera
• Mbështetje për Ukrainën: një strategji për sipërmarrjet e përbashkëta dhe integrimin e industrisë ukrainase në tregun e vetëm deri në mesin e vitit 2026.
• Sigurimi i lëndëve të para për industrinë e mbrojtjes, bazuar në analizat e riskut.
• Aleanca të reja teknologjike për të lidhur kompanitë kryesore me shtetet anëtare.
• Hartimi i rrezikut të zinxhirit të furnizimit nga Komisioni.
• Hartimi dhe rritja e kapacitetit të prodhimit për të siguruar furnizim të mjaftueshëm nga viti i ardhshëm.
• Promovimi i një tregu të vetëm për pajisjet e mbrojtjes në nivel të BE-së, me vlerësimin e kontratave publike.
• Krijimi i një zone evropiane të mobilitetit ushtarak.
• Përditësimi i kuadrit të konkurrencës dhe ndihmës shtetërore për të rritur bashkëpunimin transnacional në sektorin e mbrojtjes.
Si do të financohet?
Komisioni vlerëson se mund të ndihmojë në mobilizimin e deri në 800 miliardë eurove për mbrojtjen, përmes një kombinimi mjetesh: SAFE (150 miliardë euro në kredi për prokurim), Programi Evropian i Industrisë së Mbrojtjes (1.5 miliardë euro, në proces negocimi), Fondi Evropian i Mbrojtjes dhe, pas vitit 2027, buxheti i ardhshëm shumëvjeçar i BE-së.
Në të njëjtën kohë, riafirmohet qëllimi i prokurimit të përbashkët në 40% deri në vitin 2027, si një urë lidhëse drejt objektivave më të larta në vitet 2028 dhe 2030. Plani thekson se shtetet anëtare mbeten sovrane në mbrojtjen kombëtare. Megjithatë, ka rezerva në lidhje me rolin e shtuar të Brukselit.
Gjermania vëren se “objektivi kryesor duhet të jetë përgatitja e kushteve që shtetet anëtare të përmbushin objektivat kombëtare dhe ndërkombëtare të aftësive”.
Suedia kërkon tregues të orientuar drejt rezultateve që matin performancën e prekshme në vend të përdorimit të mjeteve specifike, siç është prokurimi i përbashkët.
Së fundmi, parashikohet mbikëqyrje e rreptë përmes një Raporti Vjetor të Gatishmërisë së Mbrojtjes, i cili do të vlerësojë progresin nga shteti anëtar.
