Propozimi prej 28 pikash i SHBA-së për një armëpushim në Ukrainë, i cili përfshin edhe një plan për të përdorur rreth 140 miliardë euro në asete të ngrira ruse të mbajtura kryesisht në Belgjikë, po shkakton reagime negative në Evropë.
Plani, sipas ‘Politico’, parashikon që SHBA-të do të marrin “50%” të fitimeve nga përdorimi i fondeve për projektet e rindërtimit të udhëhequra nga SHBA-të në Ukrainë, pasi të arrihet një marrëveshje.
Në Bruksel, një zyrtar i lartë i BE-së tha se Donald Trump “nuk ka autoritetin” për të liruar asete të mbajtura në Evropë, ndërsa zyrtarë të tjerë evropianë përdorën gjuhë veçanërisht të ashpër për të dërguarin e SHBA-së, Steve Witkoff.
Siç raporton Politico, një politikan evropian tha se “Witkoff ka nevojë për një psikiatër”.
Propozimi vjen në një kohë veçanërisht të ndjeshme për Brukselin, ku 27 vendet janë përpjekur prej muajsh të bien dakord për një kornizë të përbashkët ligjore që do të lejonte që asete të ngrira të përdoren për të siguruar kredi për qeverinë ukrainase.
Diplomatët evropianë e përshkruan fazën e negociatave si “veçanërisht delikate”, përpara përpjekjes për të finalizuar marrëveshjen në një samit muajin e ardhshëm.
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky paralajmëroi se plani i SHBA-së krijon një nga momentet më kritike për vendin e tij. Ai tha se Ukraina po përballet me një dilemë të mundshme midis “dinjitetit të humbur” dhe “humbjes së një partneri kyç”.
Reagime të forta në kryeqytetet evropiane
Shumë zyrtarë evropianë kanë frikë se propozimi amerikan do ta bëjë edhe më të vështirë bindjen e Belgjikës për të miratuar kredinë evropiane. Shumica e aseteve të ngrira ruse mbahen në Euroclear në Bruksel, duke e bërë vendin veçanërisht të prekshëm ndaj hakmarrjes së mundshme nga Moska.
Një ish-zyrtar i lartë francez e quajti propozimin “skandaloz”, duke vënë në dukje se evropianët po përpiqen të gjejnë një zgjidhje ligjore në mënyrë që fondet të mund të përdoren në dobi të Ukrainës, ndërsa tha se propozimi amerikan synon të përfitojë Shtetet e Bashkuara.
Plani evropian
Plani i BE-së për asetet e ngrira ruse parashikon përdorimin e tyre si kolateral për një kredi për Ukrainën, e cila do të shlyhet vetëm nëse Rusia pranon në të ardhmen të paguajë dëmshpërblime lufte. Belgjika ka shprehur rezerva, duke pasur frikë se mund të gjendet e ekspozuar financiarisht nëse Moska kërkon të rikuperojë paratë.
Propozimi i SHBA-së i rrit këto shqetësime. Zyrtarët e BE-së paralajmërojnë se dispozita për lirimin e aseteve si pjesë e një marrëveshjeje të ardhshme të negociuar nga Uashingtoni rrezikon që taksapaguesit evropianë të mbajnë barrën e pagesës së kompensimit të Rusisë.
Çfarë parashikon plani amerikan?
Teksti i plotë i marrëveshjes me 28 pika përcakton se 100 miliardë dollarë nga asetet e ngrira ruse do të përdoren për “përpjekjet e rindërtimit të udhëhequra nga amerikanët në Ukrainë”, me Shtetet e Bashkuara që marrin gjysmën e të ardhurave. Evropa — sipas tekstit — do të shtojë edhe 100 miliardë dollarë të tjerë për një investim total prej 200 miliardë dollarësh.
Pjesa e mbetur e aseteve të ngrira ruse do të vendoset në një “mjet të veçantë investimi SHBA-Rusi” për projekte të ardhshme investimi “në fusha që rrisin stabilitetin ndërkombëtar dhe perspektivat ekonomike të ndërsjella”.
