Pas Brexit-it me largimin e Mbretërisë së Bashkuar, tani fraktura vjen nga Varshava. Gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese Polake, gjykatë e vendosur nën kontrollin e drejtpërdrejtë të qeverisë me një reformë të diskutueshme pasi pesëmbëdhjetë anëtarët e saj u zgjodhën nga Parlamenti pikërisht për të miratuar reformat gjyqësore që ekzekutivi ka promovuar vitet e fundit, kanë nxjerrë një vendim përmes të cilit ata deklarojnë se legjislacioni evropian është i papajtueshëm me legjislacionin kombëtar që ka përparësinë. Çështja lidhet me krijimin e zonave të lira LGBT në rreth njëqind komuna polake: zona ku aktivitetet që lidhen me aktivitetet e shoqatave gjinore janë të ndaluara.
Brukseli i ka bërë thirrje qeverisë së Varshavës të heqë dorë nga kjo formë e re e aparteidit, e cila bie ndesh me parimet evropiane të lirisë për të shfaqur orientime të ndryshme seksuale. Gjykata i është përgjigjur siç u tha më parë.
Nëse një nga shtetet anëtare nuk njeh epërsinë e ligjit evropian, ai nuk mund të përfshihet më në bashkëpunimin gjyqësor.
Prandaj pasoja mund të jetë shkëputja e Polonisë nga integrimi në BE për gjithçka që lidhet me planin “ligjor”: kjo nuk është një dalje formale nga Bashkimi Evropian, por sigurisht që Varshava mund të përjetojë një gjendje ndryshe nga ajo e vendeve të tjera të Unionit.
Reagimet e drejtuesve të Bashkimit kanë qenë shumë të rënda: “Traktatet tona janë shumë të qarta. Të gjitha vendimet e Gjykatës Evropiane të Drejtësisë janë detyruese për autoritetet e të gjitha Shteteve Anëtare, përfshirë gjykatat kombëtare. Ligji i BE -së ka përparësi mbi ligjin kombëtar, përfshirë dispozitat kushtetuese, “tha Presidentja e Komisionit Ursula von der Leyen në një deklaratë, duke premtuar se do të përdorë” të gjitha fuqitë “në dispozicion të saj për të siguruar pajtueshmërinë me këto parime.
Zëdhënësi i Komisionit Evropian, Eric Mamer, megjithatë, nuk specifikoi se çfarë veprimesh konkrete mund të ndërmerren, sepse për momentin vendimi po i nënshtrohet një analize të thelluar. Nëse ekzekutivi i Varshavës nuk do të pajtohej me atë që kërkohej, Komisioni do të fillonte një çështje para Gjykatës Evropiane të Drejtësisë, e cila me shumë mundësi do të dënonte Poloninë të paguante një gjobë.
Flitet për aktivizimin e mekanizmit bllokues për Poloninë për 36 miliardë euro, përfshirë huatë dhe grantet, të kërkuara në Planin e “Recovery Fund” për rimëkëmbjen pas pandemisë. Plani i Varshavës u prezantua më 3 maj të këtij viti dhe ende po vlerësohet nga Komisioni, i cili në vonesën e përfundimit të analizës së tij bëri disa vëzhgime mbi pavarësinë e sistemit gjyqësor në vend.
Brukseli ka armë të tjera në dispozicion, përveç frenimit të Planit të Rimëkëmbjes. Shumica e programeve me të cilat Bashkimi financon shtetet anëtare i nënshtrohen një rregulloreje mbi dispozitat e përbashkëta, e cila do të bënte të mundur bllokimin e rrjedhës së parave nëse sistemi i menaxhimit dhe kontrollit të njërit prej vendeve nuk konsiderohej më efektiv.
Nuk përjashtohet që kjo polemikë të çojë në daljen e vendit nga Bashkimi. Por askush nuk beson se Polonia me të vërtetë mund të largohet nga Bashkimi, as se Brukseli me të vërtetë mund ta largojë atë. New York Times e shkruan qartë: “As Varshava dhe as Brukseli nuk kanë interes të forcojnë dorën në këtë frakturë, dhe ndoshta do të kënaqen me fillimin e negociatave të lodhshme që do të zgjasin shumë muaj apo edhe shumë vite”.
Qeveria polake mund të vendosë të zvarritet në kohë me institucionet evropiane. Një vendim i Gjykatës hyn në fuqi vetëm kur botohet në gazetën zyrtare të vendit. Duke qenë që këtë e vendos qeveria, ajo mund të zvarrisë publikim e vendimit me muaj, ne mos më shumë.
Shumë analista politikë me famë shpjegojnë arsyet pse edhe sovranistët në pushtet nuk kanë ndërmend të heqin dorë nga Evropa. Para së gjithash financimet komunitare. Polonia është vendi që ka përfituar më shumë deri më tani, duke marrë një shifër të barabartë me një të tretën e PBB -së së saj jo të shëndoshë. Që nga hyrja në Evropë, më shumë se dy milionë polakë janë zhvendosur në vendet e tjera anëtare, kryesisht në Gjermani. Anëtarësimi në BE korrespondon në fakt me atë të NATO -s që përfaqëson për polakët një garanci kundër kërcënimeve historike të Rusisë kundër saj.
Nga ana tjtetër industritë evropiane nuk kanë ndërmend të heqin dorë nga avantazhet e kufijve të hapur drejt një tregu prej 38 milionë konsumatorësh që blejnë shtatëdhjetë përqind të mallrave të tyre.
Së fundi, sipas të gjitha sondazheve, tetëdhjetë e tetë përqind e polakëve duan absolutisht të qëndrojnë në Bashkimin Evropian. Në të vërtetë, demonstratat në rrugë në favor të Unionit janë duke u zhvilluar aktualisht në Varshavë.
Kjo frakturë nga ana e Varshavës vjen së bashku me letrën e dërguar nga Brukseli nga dymbëdhjetë vende anëtare të BE -së (Austria, Qipro, Danimarka, Greqia, Lituania, Polonia, Bullgaria, Republika Çeke, Estonia, Hungaria, Letonia dhe Republika Sllovake) në kërkim të financimit të mureve që do të ndërtohen në kufijtë evropianë të zonës Shengen për të ndaluar fluksin e emigrantëve.
Kërkesa ngjalli gjithashtu reagime të forta nga drejtuesit e Brukselit të cilët përsëritën se mbrojtja e kufijve është një e drejtë e padiskutueshme e shteteve, por që refuzimi i parimit të pritjes së azilkërkuesve nuk është i pranueshëm.
Fakti është se më shumë se tridhjetë vjet pas rënies së Murit të Berlinit, më shumë se një mijë kilometra janë ngritur tashmë në Evropë: ekuivalenti i gjashtë herë Perdes së Hekurt të vjetër.
Me pak fjalë, duket se, brenda kontinentit, Lindja dhe Perëndimi po ndahen sërish. Nëse jo nga muret, për momentin të ngritur drejt pjesës së jashtme të Bashkimit, sigurisht nga vlerat liberale që vendet ish -komuniste thjesht nuk janë në gjendje t’i bashkëndajnë.
Udhëheqësi i sovranistëve evropianë, hungarezi Orban, në fakt teorizon një demokraci joliberale, atë që disa e kanë quajtur ndryshe demokratura, në kundërshtim të hapur me atë liberal që qëndron në bazë të parimeve evropiane.
Grupi i Vishegradit (Hungaria, Polonia, Sllovakia dhe Republika Çeke) duket gjithnjë e më shumë një organ i huaj brenda Bashkimit, i interesuar vetëm në ruajtjen e fondeve të BE -së me të cilat anëtarët e saj mbështesin ekonomitë e tyre.
Në një kontekst të këtij lloji, duket shumë e pamundur që Brukseli të dëshirojë vërtetë të zgjerojë Bashkimin për të përfshirë vendet e Ballkanit. Një vend i paqartë politikisht si Serbia ka potencial të madh destabilizues, ndërsa Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut janë të paqëndrueshme brenda vendit. Kosova dhe Bosnja duken ende me një të ardhme të pasigurt.
Në samitin e fundit në Slloveni, udhëheqësit evropianë riafirmuan angazhimin e tyre për zgjerimin. Por qarkullojnë zëra sipas të cilave, gjatë darkës, kanë treguar pak interes për të ndjekur procedurat e pranimit.
Nga ana tjetër, me kaq shumë tensione të brendshme dhe ringjalljen e ndarjeve midis Lindjes dhe Perëndimit brenda Bashkimit, tërheqja e anëtarëve të tjerë që kanë ide përafërsuese për demokracinë, të drejtat civile dhe ligjshmërinë nuk duket të jetë një ide e mirë.
Pas samitit, kryeministri slloven Janez Janša foli qartë për padurimin e vendeve të Ballkanit ndaj Brukselit:
“Bashkimi Evropian është investitori më i madh në rajon. Është shumë e rëndësishme dhe e vlerësuar. Por, në këto fusha, ne kemi konkurrentë. Janë edhe Kina, Rusia, Turqia. Edhe ata po vijnë me investime dhe nuk po i kushtëzojnë me asgjë. Evropa, nga ana tjetër, po i kushtëzon ato me standardet evropiane, sundimin e ligjit, reformat dhe e gjithë kjo është mirë nëse ka një dritë në fund të tunelit. Por nëse perspektiva e anëtarësimit në BE nuk jepet, atëherë unë mendoj se ne do të fillojmë ta humbasim këtë garë, betejën e konkurrencës ”.
Nga të gjithë kandidatët ballkanikë, Shqipëria shfaqet ajo më siguruese, për shkak të politikës së dëgjimit absolut të kërkesave evropiane dhe amerikane. Por qeveritë ndryshojnë dhe në lidhje me çështje të tilla si funksionimi i institucioneve, respektimi i ligjeve, mbrojtja e të drejtave civile, ligjshmëria dhe korrupsioni, krimi i organizuar … distanca nga Evropa nuk duket, në thelb, më e vogël se ajo e vendeve të Vishegradit.
