Intervistë e shkrimtarit Mihallaq Qilleri me gazetarin Haxhi Muhaxheri – Kosovë
Pyetja juaj eshte tepër komplekse per shkak te interpretimeve qe sjell ne vetvete fjala MËKAT. Ne fjalorin e gjuhes shqipe mekati konsiderohet si shkelje e rregullave dhe porosive fetare, veprim i dhunshem a i turpshem e njëherësh i dënueshëm, sikunder nje gabim shoqëror, etj. Por mëkati ka te njeriu trajtën e vet biologjike dhe mund të trashëgohet, sikundër edhe mund të shërohet.
Ajo që e bën interesant mëkatin si term është kompleksiteti i kendvështrimit ndaj tij. Ka gabime e faje njerëzore që dikush i quan apo i konsideron të tilla, sikundër dikush tjetër i quan normale. Në këndvështrimin fetar këto kundërshti thellohen edhe me tepër. Nëse për një fe nje grua e zbuluar ( pa mandile, pa fustan të gjatë, etj) mëkaton, për të krishterët në përgjithësi kjo nuk përbën kurfarë mëkati.
Kur është i dhunshëm dhe kriminal mëkati dënohet nga ligji. Kur është pjesë përbërse e karakterit dhe nuk dëmton shoqërin, mëkati përgjithësisht është i lirë të bredh në mendjet njerëzore. Arti eshte nje shprehje superiore e mendjes njerëzore dhe si i tillë ka vetinë e vet tepër personale. Në të kaluarën edhe vet arti është quajtur mëkat, sikundër janë konsideruar veprat e piktorit të madh El Grecco në Spanjën e Mesjetës, apo Paganini me violinen e tij në Italinë e shek. XVIII.
Problemi tjetër është në se vet artisti ( shkrimtar, poet, piktor, muzikant, etj…) ndihet, apo gjykohet nga të tjerët si mëkatar. Nëse ai nuk ka kurfarë lidhje me këtë përcaktim, atëhere edhe krijimtaria e tij nuk ka lidhje me mëkatin.
Personalisht mendoj se qeniet njerëzore në kompleksitetin e gjykimeve të epokave të ndryshme shpërfaqet gjithmonë si mëkatare. Ky është një përcaktim jo aq i saktë, sidomos për ata që vuajnë, shqetësohen e përpiqen të korigjojnë diçka në jetën e të tjerëve. Nga këndvështrimi im mund të them lirisht se një jetë artisti pa mëkate të vogëla, ( i veçuam ato nga mëkatet e rënda), do të ishte tepër e varfër. Kontradikta midis moralit të publikuar e të quajtur shoqëror e mendimit mëkatar që gjëndet në trurin e çdo njeriu, krijon shkallën e lartë të brerjes së ndërgjegjes pa të cilën nuk mund të krijohet vet arti. Arti qëndron gjithmonë një hap më përpara grumbullit të kodeve morale të një kohe të caktuar dhe si i tillë shkakton keqkuptime, por edhe ndijime të mrekullueshme për njeriun.
Si i tillë arti as e shpëton as e mbron shpirtin e artistit nga kjo fryme mëkatare që rrethon qeniet njerëzore. Arti i vërtetë liron shpirtin jo nga mëkatet, ( domosdoshmërisht), por nga konflikti që ndjen artisti me botën ku jeton.
Përcaktimi im natyrisht u shmanget konteksteve fetare për mëkatin…
