Gjermania ka vendosur të bllokojë shitjen e avionëve luftarakë Eurofighter Typhoon në Turqi, në një vendim që ka ndezur tensione të reja diplomatike mes dy vendeve.
Sipas gazetës prestigjioze gjermane Handelsblatt, qeveria në largim e drejtuar nga socialdemokratët dhe të gjelbrit ka vënë veton ndaj kërkesës së Ankarasë për blerjen e avionëve të avancuar luftarakë, si përgjigje ndaj burgosjes së kryebashkiakut të Stambollit, Ekrem Imamoglu, një nga rivalët më të spikatur të presidentit turk Recep Tayyip Erdogan.
Imamoglu u dënua muajin e kaluar me akuza për korrupsion, të cilat opozita turke i ka cilësuar si të motivuara politikisht. Vendimi i Ankarasë për ta ndaluar atë është interpretuar nga Berlini si një “sulm i drejtpërdrejtë ndaj demokracisë turke”, çka sipas burimeve qeveritare ka legjitimuar një qëndrim të ashpër nga ana e Gjermanisë në raport me bashkëpunimin ushtarak. Shitja e Eurofighter-ave ishte në qendër të bisedimeve të zhvilluara muaj më parë mes kancelarit gjerman Olaf Scholz dhe presidentit Erdogan, por zhvillimet e fundit duket se e kanë ndërprerë çdo përparim të arritur deri më tani.
Në sfondin politik gjerman, vendimi ka nxitur edhe ndasi të brendshme. Partia e kancelarit të ardhshëm Friedrich Merz, CDU, është shprehur më e hapur ndaj eksportit të Eurofighter-ave, duke vënë në dukje rëndësinë e marrëveshjes për industrinë e mbrojtjes europiane dhe interesat strategjike të vendeve bashkëprodhuese të avionëve, si Britania, Italia dhe Spanja.
Zyrtarë të lartë të CDU/CSU-së kanë kërkuar që qeveria të mos bllokojë marrëveshjen për motive politike, por të marrë parasysh interesin më të gjerë europian. Nga ana tjetër, socialdemokratët dhe të gjelbrit kanë mbajtur një qëndrim të prerë, duke i kërkuar Merz-it të përdorë bisedimet me Ankaranë për të ushtruar presion mbi Erdoganin që të lirojë Imamoglu-n.
Ky vendim përbën një goditje të rëndë për Turqinë, e cila është në përpjekje për të modernizuar urgjentisht Forcën e saj Ajrore. Pas përjashtimit nga programi amerikan i F-35 për shkak të blerjes së sistemit rus të mbrojtjes S-400, Ankaraja është përpjekur të kompensojë boshllëkun duke negociuar blerjen e Eurofighter-ave. Planet turke përfshijnë blerjen e 20 avionëve të gjeneratës së parë nga Britania gjatë vitit të ardhshëm dhe më pas 20 avionë të tjerë më modernë të serisë Tranche 4. Megjithatë, për shkak të faktit që Eurofighter është një projekt i përbashkët ku Gjermania ka të drejtë vetoje, çdo eksport kërkon miratimin e saj.
Krahas këtyre përpjekjeve, Turqia ka intensifikuar edhe zhvillimin e avionit të vet kombëtar, Kaan, por analistët ushtarakë vlerësojnë se janë ende disa vite larg nga kapacitetet e një avioni të nivelit të Eurofighter. Bllokimi i eksportit mund të detyrojë Ankaranë të shohë alternativa të tjera, përfshirë teknologjinë koreano-jugore apo bashkëpunime të mundshme me Kinën.
Ky zhvillim mund të komplikojë më tej marrëdhëniet e brishta mes Ankarasë dhe Bashkimit Europian, si dhe të rrisë tensionet brenda NATO-s, ku Turqia mbetet një aleat kyç në krahun juglindor të aleancës. Në të njëjtën kohë, bllokada e Gjermanisë rrezikon të përplasë interesat politike me ato strategjike të partnerëve europianë në projektin Eurofighter, duke hapur një debat të ri mbi autonominë industriale të mbrojtjes europiane dhe vendimmarrjen e përbashkët në çështje të sigurisë.
