Fshati i vogël i Keezhadi në distriktin Sivaganga pranë Madurai në shtetin e Tamil Nadu, Indi, kohët e fundit mori pjesën e tij të njohjes ndërkombëtare pasi u bë një vend me rëndësi historike. Një numër llogoresh në formë katrore u gërmuan nga Anketa Arkeologjike e Indisë (ASI) për të zbuluar atë që arkeologët besojnë se është vendbanimi më i madh njerëzor i epokës Sangam, me sa duket daton në shekullin e 3 para Krishtit, gati 2500 vjet më parë.
Projekti i gërmimit filloi në shkurt të këtij viti në një fermë private me pemë të larta kokosi që lëkunden. Shume shpejt, ai u bë një nga projektet më të mëdha të ASI në rajon. Sipas historianëve, llogoret në formë katrore mund t’i përkasin epokës Pandya të epokës Sangam. Duke iu referuar një periudhe të lashtë të historisë së Indisë së Jugut, epoka e Sangam daton nga shekulli III para Krishtit deri në shekullin e IV pas Krishtit. Ai mbulon të gjithë rajonin tamil-folës të asaj periudhe me mbretëritë mbizotëruese të Cholas, Cheras dhe Pandyas. U zbuluan antika si qelqi, perla, rruaza dhe figurina të bëra nga terrakote dhe qeramikë e hershme historike si enë e zezë dhe e kuqe. Vendbanimet e gdhendura mjeshtërisht përmbanin mure me tulla, puse, qemere balte, qeramikë, predha, monedha të vjetra të ndryshkura, armë dhe vegla të bëra prej kockash dhe hekuri, të gjitha të bllokuara në shtresa dheu.
Gjatë vitit 2013, departamenti i arkeologjisë shtetërore të Tamil Nadu kreu një vit kërkime të gjata dhe u zbuluan rreth 293 qytete përgjatë rrjedhës së lumit Vaigai që i përket epokës Sangam. Hulumtimi u zhvillua në një zonë prej 5 km nga lumi në të dy brigjet. Filloi nga rrethi Theni, vendi i origjinës së lumit Vaigai, dhe vazhdoi në rrethin Ramanathapuram ku përfundon lumi. Objektet e ndryshme të zbuluara u klasifikuan si vende kulti, pika tregtare, vende banimi, hambarë ose porte.
Gërmimet e fundit në Keezhadi u kryen në dy vende të ndryshme në toka bujqësore. Të dyja këto vende zbuluan ne nentoken e tyre, sende të ndryshme. Sipas studiuesve, ato përfaqësojnë një hierarki sociale. Më i madhi nga dy vendbanimet ka më shumë llogore dhe besohet se u përkiste të pasurve dhe të arsimuarve pasi u zbuluan sende të tilla si bizhuteri, gurë të çmuar, gurë gjysmë të çmuar dhe më shumë se një duzinë mbishkrime Tamil Brahmi. Strukturat e tullave duken më të rafinuara në këtë zonë. Edhe sendet e qeramikës kanë emra tipikë tamilianë të epokës Sangam si Thisan, Aadhan dhe Udhiran në shkronjat Tamil Brahmi të gdhendura mbi to. Sipas arkeologut mbikëqyrës K Amarnath Ramakrishna, dinastia Pandya kishte mbajtur kontakte tregtare me botën perëndimore.
“Gjetja e copave të tenxhereve me ruletë e vendos këtë vend përpara vitit 3 të es, sepse prodhimi i enëve të tilla prej balte u ndal në Romë në vitin 1 të es për disa arsye të panjohura. Copëzat e tenxheres Arretine krijojnë lidhje tregtare me Romën,” tha ai. Shfaqja e rruazave të materialeve si agat, kuarc dhe karneli konfirmon se dinastia kishte tregti me Romën.
Vendbanimi më i vogël ka shumë mbishkrime në qeramikë dhe armë. Shumica prej tyre kanë një simbol të peshkut, i cili sipas të dhënave përfaqëson një klan. Në çati përdoreshin qeramikë kuq e zi dhe tjegulla dekorative. Projekti i gërmimit vazhdoi për rreth nëntë muaj gjatë të cilit vendi u hap për publikun dhe studiuesit.