Sulmi i Hamasit më 7 tetor, dhe përgjigja e Izraelit ndaj tij, janë një provë e madhe e përkushtimit tonë ndaj ligjit ndërkombëtar. A jemi vërtet të përkushtuar për të ruajtur një rend global të rrënjosur në vlerat e përbashkëta, apo jemi të përgatitur për një botë të fragmentuar dhe të polarizuar ku këto vlera nuk kanë asnjë kuptim praktik?
Nga Abdullah Gül
Në vitin 2007, e gjeta veten në një makinë me presidentin palestinez Mahmoud Abbas dhe presidentin e atëhershëm izraelit Shimon Peres rrugës për në Asamblenë e Madhe Kombëtare të Turqisë. Gjatë vizitës së tyre historike në Ankara, të dy liderët iu drejtuan parlamentit turk, duke mbrojtur paqen dhe një zgjidhje me dy shtete. Kjo ishte vetëm dy vjet pasi Turqia nisi projektin e saj Industria për Paqe, i cili kërkonte të rehabilitonte parkun industrial Erez në Gazë. Kur homologët e mi palestinezë dhe izraelitë dhe unë miratuam këtë nismë, të gjithë ishim optimistë se zhvillimi i ekonomisë palestineze do të hapte një rrugë drejt paqes së qëndrueshme në rajon.
Fatkeqësisht, kjo ëndërr u shua nga vendimi i Izraelit atë vit për të vendosur një bllokadë tokësore, detare dhe ajrore në Gazë. Gjashtëmbëdhjetë vjet më vonë, duke qenë dëshmitar i ngjarjeve të 7 tetorit dhe pasojave të tij, më ka mbërthyer sërish zhgënjimi dhe pikëllimi për këtë mundësi të humbur për paqe të qëndrueshme.
Shtatë tetori shënon një pikë kthese të madhe në marrëdhëniet izraelito-palestineze, me implikime të gjera të brendshme, rajonale dhe globale. Në këtë pikë kritike, ne duhet të pyesim veten: A jemi vërtet të përkushtuar për të ruajtur një rend ndërkombëtar të bazuar në rregulla të rrënjosura në vlerat e përbashkëta, apo jemi të përgatitur për një botë të fragmentuar dhe të polarizuar ku këto vlera janë të vjetruara?
Të mos gabohemi. E dënoj pa mëdyshje humbjen e jetëve të civilëve nga të dyja palët. Vrasja dhe rrëmbimi i civilëve izraelitë nga Hamasi nuk duhet të miratohet në asnjë rrethanë. Në të njëjtën kohë, përgjigja disproporcionale e qeverisë së kryeministrit izraelit Binyamin Netanyahu jo vetëm që do të çojë në më shumë dhunë dhe vuajtje në të gjithë rajonin, por gjithashtu do të nxisë përhapjen e urrejtjes dhe përçarjes në mbarë botën. Në fund, janë civilët ata që i vuajnë pasojat.
Ngjarjet tragjike që po ndodhin në Gazë nuk duhet të jenë të papritura. Neglizhimi i konfliktit izraelito-palestinez nuk ka qenë kurrë i qëndrueshëm, veçanërisht pasi gjendja e palestinezëve përkeqësohet çdo ditë. Pushtimi i vazhdueshëm i territoreve palestineze nga Izraeli, i rënduar nga zgjerimi i paligjshëm dhe shkatërrues i vendbanimeve në Bregun Perëndimor, bie ndesh me rezolutat e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, minon parimet themelore të së drejtës ndërkombëtare dhe shkel normat e vendosura të të drejtave të njeriut.
Për më tepër, bllokada e vazhdueshme e Gazës ka ndarë dhe traumatizuar 2.3 milionë banorët e enklavës, duke i privuar ata nga nevojat elementare. Për t’i përkeqësuar edhe më shumë gjërat, Perëndimi dhe madje edhe bota arabe janë mësuar me këtë status quo të zymtë. Kjo llogaritje e gabuar historike ka nxitur zemërimin e palestinezëve, duke përgatitur kështu terrenin për konfliktin aktual.
Në vitin 1999, si anëtar i parlamentit në një mision faktmbledhës në Rripin e Gazës, i krijuar nga Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës, pashë pafuqinë në sytë e fëmijëve dhe grave palestineze. Raporti ynë nënvizoi kushtet e paqëndrueshme të jetesës dhe zhgënjimin në rritje në mesin e popullatës palestineze. Në vizitat e mia të mëvonshme si ministër i jashtëm dhe president i Turqisë, ishte e qartë se situata ishte përkeqësuar, pasi përçarjet politike që nxisin këtë konflikt të qëndrueshëm ishin bërë edhe më të rrënjosura.
Gjatë pesë dekadave të fundit, komuniteti ndërkombëtar ka dështuar të mbrojë të vetmen zgjidhje praktike: krijimin e dy shteteve, Izraelit dhe Palestinës, që jetojnë krah për krah në paqe. Me ikjen e këtyre mundësive, kushtet në terren u përkeqësuan me shpejtësi. Sot, fëmijët palestinezë thuhet se po shkruajnë letra lamtumire për familjet e tyre ndërsa përgatiten për mundësinë e humbjes së jetës në një bombardim izraelit. Kjo gjendje do të ngjallë edhe më shumë dëshpërim dhe armiqësi.
Taktikat e Izraelit në Gazë padyshim shkelin ligjet e luftës. Privimi i banorëve të Gazës nga energjia elektrike, uji dhe ushqimi, si dhe shënjestrimi i zonave të banuara, spitaleve, xhamive, kishave, shkollave dhe kampeve të refugjatëve, është i papajtueshëm me Konventat e Gjenevës dhe protokollet e tyre shtesë. Këto sulme nuk janë asgjë më pak se sa një krim lufte dhe historia padyshim që do t’i mbajë përgjegjësit përgjegjës për këtë.
Duke pasur parasysh sjelljen e tij, është e habitshme që Izraeli ka arritur të ruajë mbështetjen e palëkundur të vendeve perëndimore, veçanërisht të Shteteve të Bashkuara. Ata që i mbështesin verbërisht veprimet e Izraelit duhet të pyesin veten: Nëse nuk e mbështesim integritetin territorial të Palestinës, si mund ta mbrojmë bindshëm atë të Ukrainës? Nëse nuk respektoni të drejtën ndërkombëtare, si do të mbeteni të besueshëm? Ky standard i dyfishtë minon rendin global të bazuar në rregulla dhe i shërben liderëve autoritarë dhe lëvizjeve ekstremiste që lulëzojnë duke shfrytëzuar mospërputhje të tilla.
Shmangia e këtij skenari do të kërkojë respektimin e ligjit ndërkombëtar dhe rezolutat përkatëse të Këshillit të Sigurimit të OKB-së. Nisma Arabe e Paqes e vitit 2002, e cila është miratuar nga Organizata e Bashkëpunimit Islamik dhe veçanërisht e përqafuar nga Irani, përfaqëson një rrugë të qëndrueshme përpara dhe ofron një kornizë realiste për mbrojtjen e të drejtave dhe dinjitetit të palestinezëve.
Por fillimisht, ne duhet të ndalojmë gjakderdhjen dhe të kërkojmë një armëpushim të menjëhershëm dhe pa kushte. Përpjekjet e Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së António Guterres për të tërhequr vëmendjen ndaj krizës së vazhdueshme humanitare në Gazë, edhe në mes të “luftërave të vetos” në Këshillin e Sigurimit, janë të lavdërueshme. Për më tepër, kontributi i ministrit të Jashtëm turk Hakan Fidan, i njohur për kuptimin e tij të thellë të dinamikës së Lindjes së Mesme, do të jetë vendimtar për arritjen e një zgjidhjeje paqësore.
Për të parandaluar dhunën dhe vuajtjet e mëtejshme, është e domosdoshme një qasje e ndershme dhe konstruktive ndaj konfliktit izraelito-palestinez. Diplomacia efektive, e mbështetur nga një ndjenjë e fortë përgjegjësie rajonale, përfaqëson rrugën më të mirë përpara. Lufta aktuale në Gazë është një test i përkushtimit tonë ndaj një rendi ndërkombëtar të bazuar në rregulla. Tani më shumë se kurrë, për veprimet tona ne duhet të mbështetemi në busullën morale të së drejtës ndërkombëtare.
Project Syndicate